Bóng đá chuyên nghiệp hiện đại có lối chơi rất chặt chẽ với nhiều đội hình và chiến thuật khác nhau. Một đội sử dụng đúng chiến thuật với đúng người sẽ tạo ra một sức mạnh khó có thể ngăn cản. Nội dung của bài viết này tổng hợp các chiến thuật bóng đá nổi tiếng trên thế giới hiện nay nhé!
Chiến thuật bóng đá là gì?
Chiến thuật bóng đá là cách tổ chức, phân bổ và kết nối tất cả các cầu thủ trên sân khi thi đấu, tạo thành một khối đồng nhất, giúp đội kiểm soát trận đấu dễ dàng hơn. Chiến thuật bóng đá thường được xây dựng dựa trên nền tảng kỹ thuật, điểm mạnh, điểm yếu của từng cầu thủ trong đội. Khi đưa chiến thuật bóng đá vào thực tế, các huấn luyện viên không ngừng đưa ra những điều chỉnh linh hoạt, khoa học nhằm phát huy thế mạnh của đội, vượt qua đội hình, lối chơi của đối thủ.
Về lý thuyết, chiến thuật bóng đá thường rất đơn giản và dễ hiểu. Tuy nhiên, khi áp dụng vào thực tế, huấn luyện viên phải căn cứ vào khả năng của từng cầu thủ trong đội, điểm mạnh, điểm yếu của đối thủ để thích nghi và sử dụng chiến thuật bóng đá hợp lý nhằm đạt được kết quả thuận lợi nhất.
Các chiến thuật bóng đá nổi tiếng hiện nay
4-4-2 cổ điển
Theo tìm hiểu của những người thích xem trực tiếp bóng đá trên kênh tiengruoi, chiến thuật 4-4-2 là một trong những đội hình lâu đời nhất thường được sử dụng trong bóng đá. Chiến lược này tuy đã lỗi thời do đánh bắt nhưng khi sử dụng tốt vẫn mang lại kết quả tốt. Có hai đội bóng hiện đại thích sử dụng chiến thuật 4-4-2 và rất thành công với chiến thuật này: Leicester City ở Premier League và Atletico Madrid ở La Liga.
Chìa khóa để thực hiện thành công chiến lược 4-4-2 là sự kết nối. Hai tiền đạo, cặp tiền vệ, hậu vệ cánh và tiền vệ cánh phải có sự hiểu biết và kết nối tốt để phối hợp, hỗ trợ lẫn nhau trong cả tấn công và phòng ngự. Các cầu thủ chạy cánh trong đội hình 4-4-2 phải là những cầu thủ khéo léo với tốc độ nhanh và khả năng tạt bóng tốt. Các hậu vệ biên cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phối hợp với các tiền đạo cánh để chồng chéo và tấn công cả hai đơn vị.
Với những pha lên bóng nhiều từ hai cánh, hai tiền đạo này có rất nhiều cơ hội ghi bàn. Thông thường, cặp tiền đạo của đội này bao gồm một tiền đạo cao lớn, không chiến tốt và một tiền đạo nhỏ con, nhanh nhẹn, gây khó khăn trong vòng cấm đối phương.
Điểm yếu của sơ đồ 4-4-2 là chỉ có 2 cầu thủ chơi ở hàng tiền vệ. Điều này khiến cho hàng tiền vệ rất khó kiểm soát được khu vực giữa sân. Nếu hai tiền vệ chơi không tốt, họ có thể thua trận và bị đối phương tấn công rất mạnh. Rõ ràng, hàng tiền vệ 2 người gặp rất nhiều khó khăn ở hàng tiền vệ với 3 cầu thủ chơi ở trung tâm như các đội hình khác.
Tuy nhiên, trên thực tế, đội hình 4-4-2 thường sử dụng tấn công thay vì phòng thủ. Khi bóng liên tục được dồn sang hai cánh với những cầu thủ chạy cánh chất lượng, liên tục lừa bóng, khiến đối phương phải tranh giành phòng ngự. Ngoài ra, nếu chọn đội hình 4-4-2, huấn luyện viên sẽ bố trí một cặp tiền vệ là những cầu thủ cân bằng được khả năng hỗ trợ tấn công đồng thời hỗ trợ phòng ngự. Một ví dụ điển hình về đội hình 4-4-2 rất thành công là Câu lạc bộ Manchester United, với những cầu thủ chạy cánh nổi tiếng như Cristiano Ronaldo hay Ryan Giggs.
Tiki-Taka
Tiki-Taka là một chiến thuật bóng đá rất nổi tiếng đã mang lại thành công cho Câu lạc bộ Barcelona và đội tuyển quốc gia Tây Ban Nha. Nhờ áp dụng lối chơi tiki-taka, CLB Barcelona đã đạt được nhiều thành tích nổi bật như vô địch La Liga, vô địch Cúp C1… Trong khi đó, đội tuyển quốc gia Tây Ban Nha đã giành chức vô địch ở 3 giải đấu quốc gia. Các sự kiện quốc tế lớn liên tiếp là Euro 2008, World Cup 2010 và Euro 2012. Những thành tích của Barcelona và Tây Ban Nha cho thấy tính hiệu quả của chiến lược bóng đá Tika-taka. Tuy nhiên, những năm sau đó, các huấn luyện viên đã nghiên cứu và tìm cách đánh bại lối chơi Tiki-Taka khiến lối chơi này dần mất đi tính hiệu quả.
Tiki-taka là một chiến thuật bóng đá cụ thể tập trung vào việc kiểm soát bóng bằng cách thống trị hoàn toàn khu vực giữa sân. Chìa khóa thành công khi triển khai lối đá Tiki-taka là sử dụng những cầu thủ có kỹ thuật tốt, kiểm soát bóng tốt ở khu vực giữa sân và tầm nhìn tốt để dàn bóng tấn công. Làm việc một cách sáng tạo. Những cầu thủ tấn công được sử dụng là những người thông minh, nhanh nhẹn, có khả năng tạo khoảng trống và dụ dỗ đối thủ phá vỡ thế trận của đối phương.
Sự kết hợp hoàn hảo giữa tấn công và phòng thủ khiến các đội áp dụng thành công lối chơi Tiki-taka, khiến đối phương không thể sử dụng bóng và liên tục chịu áp lực tấn công dữ dội. Khi Barcelona và Tây Ban Nha triển khai thành công bóng đá Tiki-taka, họ có 60-70% thời gian cầm bóng. Kiểm soát bóng quá nhiều khiến đối thủ chỉ biết phòng ngự, chịu đựng và không có cơ hội tổ chức phản công.
Ngoài ra, việc sử dụng lối đá tiki-taka khiến đối thủ không có cơ hội tổ chức phản công. Điều này khiến các hậu vệ của đội phải sử dụng lối đá tiki-taka có thể dâng cao để bóp nghẹt hàng tiền vệ đối phương. Ngoài ra, việc sử dụng những hậu vệ biên có khả năng tấn công tốt còn nâng cao khả năng tấn công cánh, từ đó tung ra những cú sút hiệu quả hơn để có cơ hội chiến thắng cao hơn.
Phong cách chiến đấu tiki-taka mang lại nhiều cảm xúc cho người hâm mộ trong một lối chơi tấn công đẹp mắt và mượt mà. Tuy nhiên, các huấn luyện viên đã tìm ra cách khắc chế lối chơi tiki-taka bằng cách sử dụng những cầu thủ có khả năng bật nảy tốt để kiểm soát khu vực giữa sân. Ngoài ra, lối chơi tiki-taka thường có hàng thủ rất yếu nên khi để mất bóng sẽ mở ra một pha phản công rất nguy hiểm. Sau khi bị đánh bại, phong cách tiki-taka đã xuống cấp và không còn được áp dụng nhiều trong bóng đá hiện đại.
Phòng ngự phản công
Lối chơi Tiki-Taka rất đẹp mắt nhưng lại thất bại hoàn toàn trước những đội sử dụng chiến thuật phản công. Trái ngược với vẻ đẹp của lò sưởi tiki, phòng ngự phản công là một chiến lược bóng đá thực dụng và hiệu quả. Chiến thuật bóng đá này cho phép đối phương kiểm soát bóng và sau đó tập trung phòng ngự của đội ở khu vực thứ ba sân nhà ngay trước khung thành. Khi đối thủ đang đắm chìm trong tấn công và để mất bóng, bóng sẽ được đẩy sang hai cánh để các cầu thủ rất nhanh có thể phản công nhanh. Đội hình tấn công của đối phương để lại nhiều khoảng trống cho hàng thủ. Vì vậy, những đòn tấn công nhanh sang một bên mang lại sát thương rất cao với tỷ lệ ghi bàn cao.
Chiến lược phòng thủ phản công chia đội thành hai nhiệm vụ rõ ràng: phòng thủ và tấn công. Trong khi hầu hết người chơi ở chế độ phòng thủ, những người chơi có tốc độ rất tốt sẽ đảm nhiệm vai trò tấn công. Dựa vào ba cầu thủ tấn công nhanh sẽ phải đối mặt với hàng phòng ngự 4 người của đối phương. Các cầu thủ chạy cánh tốc độ sử dụng tốc độ và khả năng kỹ thuật của mình để đánh bại các hậu vệ đang mất tập trung của đối phương, những người chưa kịp rút lui. Khi đánh bại hàng thủ đối phương, bạn có cơ hội đối mặt với thủ môn để ghi bàn.
Những đội đáng chú ý đã áp dụng thành công lối chơi phản công là Real Madrid hay Leicester. Chính phong cách này của Real Madrid với những cầu thủ chạy cánh hàng đầu như Cristiano Ronaldo và Gareth Bale đã đè bẹp lối chơi tiki-taka của Barcelona và khiến đội bóng này biến mất ngay sau đó. Lối chơi phòng ngự phản công đã giúp Real Madrid đạt được thành tích chưa từng có khi vô địch cúp C1 châu Âu 3 lần liên tiếp vào các năm 2015, 2016 và 2017. Đồng thời, đội bóng Leicester cũng gây bất ngờ lớn khi trở thành nhà vô địch Champions League. Ngoại hạng Anh 2015/2016.
Xe bus 2 tầng
Xe bus 2 tầng là một trò chơi bóng đá thực tế, trong đó hai hàng cầu thủ xếp hàng ngay trước khung thành của đội chủ nhà. Vì có hai tuyến phòng thủ nên chiến thuật này được gọi là chiến thuật hai tầng. Các huấn luyện viên sử dụng đội hình hai tầng không thực sự muốn bắt đầu một cuộc tấn công với mục đích duy nhất là không để thủng lưới. Chỉ cần làm mất tinh thần đối thủ bằng trận đấu kết thúc với tỷ số 0-0 là đủ để đạt được mục tiêu.
Sơ đồ 4-5-1 thường được sử dụng trong chiến lược xe buýt hai tầng. Với hàng phòng ngự 4 người và hàng tiền vệ 5 người bố trí ngay phía trên. Vị trí tiền đạo được kéo lùi lại để chơi bóng ở vị trí tiền vệ tấn công. Vì vậy, đội bóng này thực sự không có một cầu thủ thực sự được đánh giá cao ở vị trí tiền đạo.
Xe buýt hai tầng thường được các đội có thứ hạng thấp hơn sử dụng khi cố gắng đấu với các đội có thứ hạng cao hơn. Huấn luyện viên cũng có thể sử dụng đội hình chiến thuật này để cố gắng giữ điểm thuận lợi khi dẫn trước đối thủ. Điểm yếu của đội hình xe buýt hai tầng là khi họ thủng lưới do khả năng xuyên phá mạnh của đối phương nên khó sử dụng bóng để tấn công. Nếu đối thủ ghi bàn đồng nghĩa với việc chiến lược xe buýt hai tầng đã thất bại hoàn toàn.
Chuyền dài vượt tuyến
Chiến thuật chuyền dài vượt tuyến cũng là một chiến thuật bóng đá thường được các đội phòng ngự sử dụng. Chiến thuật này về cơ bản là một biến thể của chiến thuật xe buýt hai tầng với khả năng tấn công tốt hơn. Các huấn luyện viên sử dụng đội hình 4-1-4-1 với 4 hậu vệ, 1 tiền vệ phòng ngự, 4 tiền vệ và 1 tiền đạo chơi phía trước. Hàng tiền vệ phải chơi nỗ lực để kiểm soát khu vực giữa sân và hạn chế khả năng dâng cao để tấn công. Công việc tấn công được thực hiện bằng những đường chuyền dài từ hậu vệ hoặc tiền vệ.
Để thực hiện chiến thuật chuyền dài, hàng thủ cần những hậu vệ có khả năng chuyền dài tốt (thường là trung vệ). Ngoài ra, vị trí tiền đạo phải là cầu thủ có khả năng chạy và không chiến tốt để nhận đường chuyền từ đồng đội. Các cầu thủ tiền vệ ưu tiên phòng thủ và thu hồi bóng hơn là tham gia tấn công hoặc dâng cao.
Pressing tầm cao
Pressing tầm cao thường được sử dụng bởi các đội mạnh muốn sử dụng sức mạnh tấn công của mình để áp đảo hoàn toàn đối thủ. Đội hình chiến thuật này thường sử dụng đội hình 4-2-3-1 với hàng tiền vệ được đẩy lên phần sân nhà đối phương để gây sức ép và tranh giành bóng để tấn công. Các hậu vệ cũng được đẩy ra giữa sân để dồn ép đối thủ và sẵn sàng hỗ trợ phòng ngự khi đối thủ có cơ hội phản công.
Chiến thuật gây áp lực cao đòi hỏi các cầu thủ phải có thể lực rất tốt để liên tục tranh giành giành lại bóng trực tiếp phần sân đối phương. Kiểm soát bóng tốt đóng một vai trò quan trọng trong sự thành công của chiến lược bóng đá này. Khi cầm bóng cao, đội bóng có trình độ cao sẽ dễ dàng tấn công và xuyên thủng hàng phòng ngự đối phương. Vì đối phương không có bóng nên phải phòng ngự nên rất khó thực hiện phản công.
Huấn luyện viên Jugen Klopp đã áp dụng sức ép chiều cao rất thành công khi đưa Borussia Dortmund vào chung kết cúp C1 châu Âu năm 2012. Chiến thuật này cũng giúp đội bóng hiện tại của Jugen Klopp là Liverpool đạt được nhiều thành tựu. Thành công ở Premier League nhờ khả năng tấn công mạnh mẽ.
Chiến thuật Pressing trình độ cao là con dao hai lưỡi, bởi khi thành công, đội sẽ giành được những chiến thắng rất quyết định. Tuy nhiên, khi liên tục bị ép mà không thể ghi bàn, các cầu thủ nhanh chóng mất đi thể lực và phải đối mặt với những đợt phản công nguy hiểm từ đối thủ.
Huấn luyện viên bóng đá sẽ sử dụng các chiến thuật bóng đá nổi tiếng chuyên nghiệp hiện đại. Không có chiến lược bóng đá nào là hoàn hảo, bất bại, không có điểm yếu. Các huấn luyện viên thường sử dụng linh hoạt chiến thuật bóng đá theo trận đấu để giúp đội mình đạt được mục tiêu.
